ลิขสิทธิ์เพลงของดอนผีบิน

บันทึกการเดินทางของ"ดอนผีบิน"ในส่วน-ลิขสิทธิ์
ความรู้เรื่องกฏหมายลิขสิทธิ์เพลงทั่วไป
>>>ในการผลิตเพลงจนให้เราได้ฟัง 1 เพลงนั้น อาจจะมีหลายๆคนมาช่วยกันทำในแต่ละส่วน ในทางกฏหมายลิขสิทธิ์จึงได้แยกงานออกเป็นส่วนๆ ซึ่งแต่ละส่วนมีลิขสิทธิ์ในตัวของมันเอง เพื่อให้การแบ่งผลประโยชน์กับผู้สร้างสรรค์แต่ละส่วนมีความถูกต้องและยุติธรรม (อาจจะมีเพลงที่ทำจากคนๆเดียวทั้งหมด เช่นงาน Doomed Day-1 ซึ่งลิขสิทธิ์ก็จะเป็นของคนๆเดียวทั้งหมด แต่หากทำกันเป็นกลุ่มลิขสิทธิ์ก็จะเป็นของกลุ่มและแยกไปตามแต่ละข้อ) 
รายละเอียดในการผลิตเพลง 1 เพลงมีดังนี้
1-เนื้อร้อง-คำร้อง(Lyric)
2-ทำนอง (Melody)
3-เรียบเรียงดนตรี>ทำเดโม (Arranging)
4-การเล่น/ร้อง ช่วงบันทึกเสียง (Perform)
5-งานบันทึกเสียง (Sound Recording)
   ขั้นตอน 1-4 มีลิขสิทธิ์ของ"การเป็นผู้สร้างสรรค์" ในตัวตามลำดับไป ข้อ 5 เป็นส่วนของการลงทุนนำเพลงข้อ 1-3 ไปบันทึกเสียงจนได้"สิ่งบันทึกเสียง"ออกมา ซึ่งโยงไปถึงข้อ 6 ที่จะมีการมอบ/ขายลิขสิทธิ์ 1-5 ต่อไปยังข้อ 6-7-8 ด้วย ซึ่งก็จะแล้วข้อตกลงเป็นกรณีๆไป

6-ผู้ลงทุน/ค่ายเพลงที่ทำการผลิตงานตามข้อ 1-5
7-งานสื่อออกแบบที่จะเผยแพร่ผลงานข้อ 1-5(design)
8-ผู้รับลิขสิทธิ์ไปผลิต เผยแพร่-จำหน่าย(Copying-publishing-sale)

ทำไมถึงมีหลายคนมาร่วมกันทำเพลง?
-เนื่องจากศิลปินบางคนเป็นเพียงนักร้อง ดาราหรือเป็นเพียงนักดนตรี/วง มีภาพลักษณ์หน่วยก้านดี...พวกนี้เขียนเพลงไม่เป็น ทำดนตรีไม่เป็น ได้แต่เล่น-ร้อง-แสดง การจะให้ไปเป็นศิลปินเพลง จึงต้องมีการช่วยกันทำข้อ 1-5   
-ยกตัวอย่างเบิร์ด ธงไชย ไม่ได้แต่งเพลงเอง เป็นนักร้องอย่างเดียว ก็จะหาคนแต่งคำร้องแบบเป็นกลอนไว้(1) อาจให้อีกคนเอาไปทำทำนองต่อ(2) แล้วอาจจะให้นักดนตรีคนเก่งอีกคนที่เล่นได้ทุกอย่างเอาไปเรียบเรียง(arrange) จนฟังเป็นเพลงที่ลงตัว(3) เมื่อทุกอย่าง ok ก็ส่งให้เบิร์ดไปซ้อมร้องตามนั้น 
-เมื่อถึงเวลาบันทึกเสียงก็อาจจะต้องไปจ้างนักดนตรีฝีมือดี ชื่อดัง มาเล่นในตำแหน่งต่างๆ เช่น ให้คนนั้นมาตีกลอง ให้คนนี้เล่นกีตาร์ คนนั้นเล่นเบส อีกคนเล่นเปียโน พี่เบิร์ดมาร้องอย่างเดียว ซึ่งพวกนี้ค่ายก็จะจ่ายแยกเป็นคนๆไป(ข้อ 4)
-ช่วงระหว่างบันทึกเสียงก็จะมี Producer มาคอยคุมการร้องให้ออกมาดีๆ(5) มีค่าเช่าห้องอัด/Sound Engineer มีคนประสานงาน และอื่นๆทั้งหมดจนเสร็จข้อ 5 ซึ่งผู้ที่ลงทุนทำทั้งหมดคือ ค่ายแกรมมี่(6) และค่ายได้จ้างคนทำข้อ 7 จากนั้นก็ให้ข้อ 8 นำไปผลิตขาย....
-จะเห็นว่ามีขั้นตอน 1-5 ที่กว่าจะมาเป็นเพลง 1 เพลงให้เราได้ฟังแต่ยังไม่มาถึงหูเรานะ ต้องผ่านข้อ 6-7-8 มันถึงจะได้ยินกันทางสื่อและเราซื้อมาเป็นเจ้าของไว้ฟังส่วนตัวอย่างเดียว เอาไปเปิดที่ร้านกาแฟของเราก็ยังไม่ได้ ต้องจ่ายค่าเอาไปเปิดเพราะการเอาไปเปิดได้เกิดผลประโยชน์กับเราทางธุรกิจอื่น (เปิดเต้นที่บ้านไม่เป็นไร)

หากศิลปินที่ทำข้อ 1-4 เซ็นสัญญากับค่ายเพลง(ข้อ 6)
-ส่วนใหญ่คำร้องทำนองเพลง(1-2-3)ก็จะถูกซื้อไปเป็นของค่ายทั้งหมดเพื่อตัดปัญหาการเรียกร้องลิขสิทธิ์ภายหลัง
-หากแต่งเพลงมาเป็นแค่ดีดกีตาร์โปร่ง+ร้อง(1-2) ก็จะจ้างนักดนตรีฝีมือดีไปช่วยขัดเกลาเรียบเรียงอเรนจ์(3)ให้เป็นเพลงแบบเต็มวง ทำเดโมกลับมาฟังกันจนลงตัว
-เมื่อถึงเวลาอัดเสียงจริง ค่ายก็จะจ่ายนักดนตรีค่าเล่นค่ารัอง(4)ให้จบไปเลย รวมทั้งจ่ายคน Mix ,Producer, ค่าห้องอัด...รวมทั้งใครๆที่มีส่วนทำให้ Master เพลงชุดนั้นสำเร็จออกมา (5) ให้จบไปเลย ไม่ให้มาเรียกร้องภายหลังว่า เพลงนั้นกู Solo นะ
เมื่อเสร็จข้อ 5 แล้วลิขสิทธิ์ทั้งหมดก็จะเป็นของค่ายเพลง(6)
-แต่หากผู้แต่งทำมาเป็นเพลงแล้ว(1-2-3) และไม่ยอมขายเพลง แต่ตกลงกันแค่อนุญาตให้นำไปบันทึกเสียง ลิขสิทธิ์ข้อ 1-2-3 ก็ยังเป็นของผู้แต่ง แต่หลังบันทึกเสียงแล้ว(4-5)ลิขสิทธิ์ Master Sound Recording ก็จะเป็นของค่ายเพลงซึ่งสามารถนำไป copy ขายอย่างถูกต้อง (ผู้แต่งเพลงไม่มีสิทธิ์ทำ ได้แค่ส่วนแบ่ง%จากการขาย หรือตามที่ตกลงกัน เช่น ขาย 5,000 บาท เฉพาะให้พี่เบิร์ทร้อง เสกจะเอาไปร้อง ต้องจ่ายอีกต่างหาก)
-ข้อมูลต่างๆ(7)จากศิลปิน ที่ต้องใช้ในการเผยแพร่งาน(1-5) ก็จะมอบให้ค่ายซึ่งถือว่ามอบลิขสิทธิ์ให้ไปด้วยแล้ว ไม่ว่าโลโก้ ภาพถ่าย/ภาพวาดหรืออาจจะต้องไปจ้างคนอื่นมาออกแบบมาวาด-ออกแบบให้ เพื่อทำสื่อโฆษณาต่างๆ รวมทั้งทำปกเทปซีดี โปสเตอร์ Package สินค้าทุกรูปแบบที่จะออกไปสู่สาธารณะชน
-การทำเป็นสินค้าออกจำหน่าย(8) ค่ายอาจจะผลิต+ขายเอง หรือจ้างผลิตและให้ผู้จัดจำหน่ายรายอื่นขายก็ได้....
-การจะนำเพลงไปเล่นคอนเสิร์ท ก็ต้องขอให้ถูกต้องอีก

ที่เกริ่นมาเสียยาวก็เพื่อให้ได้เข้าใจกันก่อนว่า เรื่องการทำเพลง-ลิขสิทธิ์เพลงโดยทั่วไปเป็นยังไง...ไม่ใช่ใครที่เป็นแค่คนแต่งคำร้องจะเป็นเจ้าของลิขสิทธิ์ทั้งหมด ...ทีนี้มาดูของ ดอนผีบิน

1-ลิขสิทธิ์เพลงของดอนผีบิน
-ดอนผีบิน อัลบั้ม 1-2-3 เป็นงานที่ลงทุนทำโดยวงเองเหมารวมกันทั้งข้อ 1-7 ทุกคนทำในสิ่งที่ตนเองถนัด ไม่มีอ้างเพื่อผลประโยชน์ว่าใครได้ทำอะไร ต่างทุ่มเทหล่อหลอมรวมกันลงไปในถังเป็นมวลเดียวกัน ฟันฝ่าออกไปเพื่อนำเสนอผลงาน และเมื่อเกิดการขายตามมา ได้ค่าตอบแทนส่วนแบ่งมาก็ไม่ได้มีการแบ่งแยกจ่ายเฉพาะเป็นข้อๆ1-5 แต่เป็นการนำไปใช้จ่ายรวมๆในกิจการของวงแบบครอบครัว-พี่น้องทั้งหมด และนำไปลงทุนต่อในชุดต่อๆไป
-ในปกเทปซีดีชุด 1-2-3 จึงระบุรวมๆว่า คำร้อง/ทำนอง/เรียบเรียง ออกแบบปก-โลโก้โดย"ดอนผีบิน" ซึ่งดอนผีบินคือทั้ง 3 คน ถึงแม้ใครจะเป็นคนแต่ง ออกแบบ วาด เล่น ร้อง ก็ได้ยินยอมมอบชิ้นงานนั้นโยนไปในถังให้กับวงไปแล้วโดยไม่คิดค่าตอบแทนแยก หรือเรียกร้องผลประโยชน์เฉพาะใดๆ โดยเฉพาะเมื่อเวลาผ่านไปแล้วเกิน 25 ปี งานบางงานจะถูกเรียกว่าเป็นเพลง"มหาชน"

>ผู้แต่งคำร้องทำนอง ข้อ 1-2 ยังเป็นเจ้าของลิขสิทธิ์คำร้องทำนองนั้นตามกฏหมาย หากผู้อื่นจะนำคำร้องไปทำเพลงใหม่ แนวใหม่ ทำนองใหม่ กับงานชิ้นใหม่อื่นๆ เช่น นาย ก. จะเอาไปทำ ก็ต้องขออนุญาตผู้แต่งคำร้องนั้นๆซึ่งอาจจะให้ฟรี หรือคิดค่าลิขสิทธิ์แล้วแต่กรณีไป ว่าเอาไปทำงานการกุศลหรือมีผลประโยชน์ระดับไหน
>และหากใครจะนำงานศิลป์ภาพวาดนั้นไปใช้ในด้านอื่นที่ไม่เกี่ยวกับงานข้อ 1-7 เช่น นำภาพไปขายให้กับรัฐสภาเพื่อขู่สส.เรื่องบาปบุญคุณโทษ ก็ต้องซื้อจากผู้วาด เพราะไม่เกี่ยวกับเรื่องดนตรีที่เคยทำมา แต่สิ่งใดที่ได้บันทึกเสียงและนำเสนอออกไปในนามวงแล้ว เช่น อัลบั้มเพลง ก็จะถือว่าผลงานนั้นๆเป็นลิขสิทธิ์ของวงทั้ง 3 คน 

ดังนั้นทั้ง 3 คนในนาม"ดอนผีบิน"จึงเป็นเจ้าของลิขสิทธิ์ทั้งหมดร่วมกันในงานเพลงอัลบั้ม 1-2-3 (อัลบั้ม 4-5-6 ลิขสิทธิ์จะเป็นของค่ายเพลงเนื่องจากได้เซ็นสัญญามอบ/ขาย ลิขสิทธิ์ให้ค่ายเพลงไปแล้ว)


ผู้รับอนุญาตให้ใช้สิทธิ์ในการนำไปผลิต-ขาย
งานดอนผีบิน อัลบั้ม 1-2-3 ลิขสิทธิ์ Master sound recording เป็นของวง และได้มอบสิทธิ์ให้ผู้อื่นนำไปผลิตขายดังนี้
ชุด 1 เซ็นสัญญากับ Z Rock ให้ผลิตเทปและวางจำหน่าย ส่วนซีดี BBM เป็นผู้ผลิตและจำหน่าย(ฺฺไม่มีสัญญา ผ่าน Roxx Records ทางคำพูด) หลังจากนั้น ได้มีการผลิตเทปใหม่โดย Onpa เปลี่ยนปกเป็นโทนขาวดำเขียวโดยผ่าน Roxx Records
ชุด 2 เซ็นสัญญากับ Roxx Records โดยมีทาง Onpa เป็นผู้ผลิตและจัดจำหน่ายทั้งเทปและซีดี พร้อมทั้งผลิตเทปชุด 1 ขึ้นใหม่(ปกสีดำเขียว)
ชุด 3 วงเซ็นสัญญากับ BBM ให้ผลิตและจัดจำหน่ายทั้งเทปและซีดี

ชุด 1-2-3 ทางวงเป็นผู้จัดพิมพิ์ปก นำส่งให้กับผู้รับสัญญาเป็นล๊อตๆตามความต้องการของตลาด เมื่อมีเหตุผิดสัญญาและทางวงหยุดส่งปก ก็เป็นการหยุดสัญญาและหยุดการผลิต แต่หากมีการผลิตขายโดยการปลอม copy ปกไปผลิต ก็จะถือเป็นสินค้าปลอมละเมิดลิขสิทธิ์กับวง

ดอนผีบิน อัลบั้ม 4-5-6 เซ็นสัญญากับค่ายเพลง ลิขสิทธิ์ทั้งหมดเป็นของค่ายเพลง
ชุด 4 Warner Music
ชุด 5 In&On Music *ไม่ได้เซ็นสัญญาในนามวง 3 คน ไม่มีข้อมูลเปิดเผย
ชุด 6 Giraffe Records (Grammy)
ชุด แสดงสด AUA ลิขสิทธิ์บันทึกเสียง-วิดีโอเป็นของ MV studio ผู้จัดงานคอนเสิร์ท *ในส่วนนี้ไม่ได้มีความชัดเจน/ปรากฏในเรื่องสัญญาในนามวง โดยหลังจัดคอนเสิร์ท MV studio ได้ผลิตม้วนวิดีโอ VHS ออกจำหน่าย ส่วนวงก็ได้ออกซีดี+เทป บันทึกแสดงสดออกจำหน่ายในวาระครบรอบ 5 ปี ไม่ได้มีบทสรุปจากการขายของทั้ง 2 งาน (การจัดการในวงเริ่มแตก) ทาง MV ยืนยันว่า ได้แจ้งให้วงตอบกลับทางจดหมายแล้ว แต่วงไม่ตอบ จึงถือว่าลิขสิทธื์เป็นของผู้จัด


2-ลิขสิทธิ์ส่วนอื่นๆ
ในส่วนชื่อวง-logoวง ทั้ง 3 คนพี่น้องได้ตั้งวงร่วมกัน นั่งคิด นั่งคุยปรึกษาหารือกันตั้งแต่เริ่มวง หลังจากที่ทำเพลงร่วมกันไปแล้ว จึงได้คิดชื่อวง ออกแบบโลโก้วง จนไปถึงงานออกแบบอื่นๆที่เกี่ยวกับงานดนตรีในแต่ละชุด ซึ่งได้ถือว่าทำร่วมกัน ถึงแม้ใครจะเป็นคนออกแบบ เขียน วาด กระทำการใดๆก็ถือว่าได้ทำเพื่อวงและมอบให้เป็นงานของวงไปแล้ว ไม่สามารถมาเรียกร้องความเป็นเจ้าของในส่วนงานดนตรีที่ออกไปแล้ว ทั้ง 3 คนที่ร่วมสร้างกันมาจึงเป็นเจ้าของงานร่วมกัน ดังนั้นลิขสิทธิ์ ส่วนอื่นๆที่เกี่ยวกับ"วง"ดอนผีบิน ทั้ง 3 พี่น้องเป็นเจ้าของเหมือนกัน 
 


ผลประโยชน์ภายในวง
สำหรับท่านที่ต้องการอยากจะทราบ ทบทวนทางว่า ผลประโยชน์ในวงของดอนผีบิน มีอะไรบ้าง มีความเป็นมายังไง....>อ่านต่อ